Ο Όμιλος Φιλαναγνωσίας και Βιβλιοθήκης ΓΕΛ Αγιάς συζητά με τον συγγραφέα Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη για τον δικό του… Νώε!
Μια ειλικρινή, διαφωτιστική και ταυτόχρονα απολαυστική συζήτηση είχαμε την περασμένη Τετάρτη 5 Φλεβάρη με τον συγγραφέα της νουβέλας “Νώε”, Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη, έναν άνθρωπο με βαθύ κοινωνικό προβληματισμό και οικολογικές ανησυχίες, που πιστεύει ακράδαντα ότι η λογοτεχνία οφείλει να φέρνει τον δημιουργό σε επαφή με τον κόσμο. Ως συνάδελφός μας εκπαιδευτικός -φιλόλογος με 24 χρόνια θητεία στο δημόσιο σχολείο- βοήθησε τα παιδιά να αισθανθούν εξαρχής οικεία μαζί του και σε σχετικές ερωτήσεις τους αποκάλυψε πως την εμπλοκή του με τη συγγραφή την οφείλει στη σχέση του με την Εκπαίδευση και το σχολείο.
Ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης επέλεξε το θέμα της νουβέλας του από τους κοινωνικούς του προβληματισμούς. Το γεγονός ότι η φύση κακοπαθαίνει, όπως είπε, από την ανθρώπινη παρέμβαση, δεν τον αφήνει αδιάφορο -άλλωστε κατάγεται από αγροτική περιοχή ο ίδιος και φροντίζει ακόμη και σήμερα να διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τη φύση, που υπεραγαπά.
Ο ήρωάς του -στην πραγματικότητα- δεν έχει όνομα ούτε κινείται σε τόπο και χρόνο που ο συγγραφέας επιδιώκει κατ’ ανάγκη να προσδιοριστεί. Ίσα ίσα θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, ένας άνθρωπος που δεν αντιπροσωπεύει τον μέσο όρο ούτε προβάλλει εξιδανικευμένος… Ένας άνθρωπος απλός, με αδυναμίες και ελαττώματα, μοναχικός, λίγο “λοξός”, που κινείται από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Πρόκειται για έναν αντι- ήρωα, που, όταν τεράστιες ποσότητες υδάτων κατακλύζουν την ξηρά και ολόκληρες πολιτείες καταποντίζονται, καλείται σαν άλλος Νώε να επιβιώσει μέσα στην απόλυτη οικολογική καταστροφή, όπου τίποτε δε φαίνεται αναστρέψιμο. Όντας διορατικός και προνοητικός έχει φροντίσει να φτιάξει μια βάρκα και να προμηθευτεί τα απαραίτητα, που θα του εξασφαλίσουν συνθήκες επιβίωσης για 20 με 30 ημέρες -τόσες υπολογίζει ότι θα χρειαστούν μέχρι να βρεθεί λύση.
Ακούραστος λαμνοκόπος 62 ημέρες τελικά, δέχεται στην “Κιβωτό” του από την αρχή σχεδόν του ταξιδιού του έναν σκύλο, τον Παρασκευά, αρνείται, όμως, να βοηθήσει άλλους ανθρώπους, αφού, αν το κάνει, θα κινδυνεύσει ο ίδιος. Υποχωρεί μόνο στη θέα μιας νέας μητέρας με το μωρό της -μόνο και μόνο για να φανεί, όπως μας εκμυστηρεύεται ο συγγραφέας, πώς εν μέσω της μέγιστης ασχήμιας μπορεί να προκύψει η μέγιστη ομορφιά, να εκδηλωθούν συναισθήματα δυνατά, συγκλονιστικά, όπως η αγάπη και ο έρωτας.
Η συμπόρευσή του με τον Παρασκευά δεν είναι τυχαία! Δεν αναδεικνύει απλώς την αξία της συμπόρευσης του ανθρώπου με τα ζώα αλλά και την ανάγκη προβολής των δικαιωμάτων όλων των έμβιων όντων πέραν του ανθρώπινου είδους. Ο Παρασκευάς εκτός από το ότι θα αποδειχθεί για τον ήρωα σύντροφος αναντικατάστατος, ταυτόχρονα θα εξελιχθεί στο καλύτερο ακροατήριό του σε μια διαδρομή που την χαρακτηρίζει όχι τόσο η εξωτερική δράση, όσο η δράση που συντελείται μέσω των σκέψεων και της ενδοσκόπησης. Κι αυτό για να εξυπηρετήσει τον συγγραφέα σε μια γραφή συνειδησιακής ζωής και να φανεί πως για να υπάρξει οποιαδήποτε εξωτερική αλλαγή, είναι αδήριτη ανάγκη ο άνθρωπος να αλλάξει πρώτα μέσα του και στον τρόπο που σκέφτεται.
Ακολουθώντας τον ήρωα του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη μέσα σε ένα περιβάλλον σκοτεινό, απαισιόδοξο, δυστοπικό, ο έμπειρος και υποψιασμένος αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι πίσω από τον οικολογικό καταποντισμό κρύβονται κι άλλοι πολλοί που τον προκαλούν: ηθικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί – και ακόμη πιο πίσω μια βαθιά κρίση πολιτισμού. Παρόλα αυτά, ο ίδιος άνθρωπος που διαπράττει μέγιστα εγκλήματα, ο ίδιος άνθρωπος που στη σύγχρονη εκδοχή του -κατά τον συγγραφέα- εκποιεί τον ρόλο του ως ενεργού πολίτη παραχωρώντας τον στους επιστήμονες και τους πολιτικούς, ο ίδιος αυτός άνθρωπος μεγαλούργησε δημιουργώντας σπουδαίο πνευματικό πολιτισμό.
Με αυτό το δεδομένο ο συγγραφέας δημιουργεί έναν ήρωα με μια “βολική” επαγγελματική ιδιότητα! Ένας ιστορητής-αφηγητής (πολύ κοντά σε αυτό που είναι ο ίδιος ο συγγραφέας) που στη διάρκεια ενός ταξιδιού μάταιου και ατελέσφορου ακολουθεί παράλληλη, εσωτερική αυτή τη φορά, διαδρομή, διατρέχοντας ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας. Σε αυτό το διαφορετικό ταξίδι θα μνημονεύσει τον χριστιανικό, τον ρωμαϊκό και τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, θα “συνομιλήσει” με ένα πλήθος συγγραφέων, στοχαστών και καλλιτεχνών από την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Στόχος του σε κάθε περίπτωση είναι να διακηρύξει την πίστη του στον άνθρωπο και να διατρανώσει την πεποίθησή του ότι με τη δύναμη της Γλώσσας και όλης αυτής -της αρχαίας και της νεότερης- πνευματικής παραγωγής ο άνθρωπος μπορεί να κατασκευάσει όχι μόνο μύθους αλλά και πραγματικότητες, τις οποίες, αν τις αξιοποιήσει, θα βρει μια νέα πλοήγηση ζωής.
Τελικά – προτείνει ο συγγραφέας- όσο ακραίες, όσο οριακές κι αν είναι οι συνθήκες, οφείλουμε να ορθώνουμε το ανάστημά μας και να αγωνιζόμαστε μέσα από πολιτικές πράξεις: από το χαρτάκι που δε θα πετάξουμε στον δρόμο μέχρι την επιλογή μας να χρησιμοποιούμε ανακυκλώσιμα υλικά, από τη συμμετοχή μας σε μια πορεία διαμαρτυρίας μέχρι το ποίημα που θα γράψουμε! Και το αποτέλεσμα θα ήταν ακόμη καλύτερο, αν καταφέρναμε να προσδώσουμε σε αυτές τις πολιτικές πράξεις ένα στίγμα πολιτιστικό.
Πόσα πολλά ερεθίσματα για τα νεαρά μέλη του Ομίλου, πόσες αφορμές για σκέψη, πόση πνευματική τροφή για προβληματισμό! Και πόση αγάπη εισπράξαμε από τον κο Χατζημωυσιάδη, ο οποίος δεν παρέλειψε να προτρέψει τα παιδιά να ασχοληθούν με την Τέχνη σε όποια της μορφή, τη μουσική, τον χορό και φυσικά τη λογοτεχνία, τη γραφή και την ανάγνωση. Ειδικά για τη λογοτεχνία, όταν τα παιδιά ζήτησαν τη γνώμη του για τον ρόλο της μέσα σε έναν κόσμο που ταλανίζεται από την περιβαλλοντική κρίση, η απάντησή του μας έδωσε άλλο ένα στοιχείο για την πληρέστερη κατανόηση του “Νώε”. Σε πείσμα της ασχήμιας, μας είπε, η λογοτεχνία κουβαλά και πρεσβεύει το ωραίο. Το επίτευγμα είναι σημαντικότερο, αν αυτή η πτυχή της συνδυαστεί και με ανακίνηση σκέψεων και προβληματισμό. Και προβληματισμό εγείρει η λογοτεχνία όχι όταν ευχαριστεί τον αναγνώστη ή όταν του δίνει απαντήσεις, αλλά όταν τον ενοχλεί και τον ξεβολεύει! Άλλωστε δεν ταιριάζει στον λογοτέχνη ο ρόλος του προφήτη ή του διαφωτιστή, δουλειά του δεν είναι να καθοδηγήσει τον αναγνώστη για να τον χειραγωγήσει, αλλά να τον αφήσει ελεύθερο να σχηματίσει την δική του άποψη για το βιβλίο και τον κόσμο.
Τι ωραία συζήτηση, κύριε Χατζημωυσιάδη! Τι ωραία διάδραση! Τιμή μας που σας γνωρίσαμε, ευγνώμονες για την ευκαιρία που μας δώσατε να γνωρίσουμε καλύτερα τον “Νώε” και εσάς ως δημιουργό και ως άνθρωπο. Με όλη μας την καρδιά σάς ευχαριστούμε και ευχόμαστε με αφορμή κάποιο από τα επόμενα συγγραφικά σας ταξίδια να συνομιλήσουμε ξανά!
(Ευαγγελία Χρυσακοπούλου ΠΕ02 -για τον Όμιλο Φιλαναγνωσίας και Βιβλιοθήκης ΓΕΛ Αγιάς “Οι Δωτιείς και ο μαγικός κόσμος του βιβλίου”).
