Σύντομη κριτική προσέγγιση στο νέο ποιητικό βιβλίο τού Νίκου Ποταμίτη “Διαλεγὀμενος”
Μια Ποίηση στεφανούμενη χάριτος
(Δοκίμιο τού Αντώνη Χρ. Περδικούλη)
Μέ στίχους λιτούς και συμπυκνωμένους, ο ποιητής Νίκος Ποταμίτης (Ψημμένος) μάς παρουσιάζει την ολόφρεσκή του ποιητική συλλογή “Διαλεγόμενος” (εκδόσεις ΔΩΤΙΟΝ, Ιωάννινα 2024).
Ο Νίκος Ψημμένος, γνωστός στο πανελλήνιο, αλλά και στην Ευρώπη, Πανεπιστημιακός Καθηγητής Φιλοσοφίας και Λογοτέχνης, γεννήθηκε το 1935 στην Εμπεσό της Αιτωλοακαρνανίας και διαμένει στα Ιωάννινα. Το δέ φιλολογικό του ψευδώνυμο Ποταμίτης έλαβε λόγω της απέραντης αγάπης του για την πατρώα γή του, τη γη των παιδικών του χρόνων, την Ποταμιά της Αγυιάς.
Εντυπωσιακός ο στίχος του πρώτου ποιήματος: “…διαλέγομαι πάλι και πάλι με ωσεί νεκρούς συνδαιτημόνες μου, που κι απ’ την αντίπερή μας όχθη ακόμη μάς μιλούν…”.
Μέσα στον χρόνο τον άσωτο και αμέτρητο, επικαλείται πρόσωπα λατρεμένα, πνευματικούς του διδασκάλους και καθοδηγητές, διαλέγεται μαζί τους… Εκείνους που του εμπότισαν το νού με άνθη σοφίας και του έθρεψαν την ψυχή με φεγγοβόλες ιδέες:
“… Ηράκλειτε!… κρατώ λοιπόν τα πάντα ρεί και μπαινοβγαίνω στο ποτάμι ν’ αλλάζω κάθε τόσο τούς ρυθμούς του…”.
Σε παλιότερο σημείωμά μου για το βιβλίο του Ν.Π. “Ἑδιζησάμην εμεωυτόν”, όπου ο ποιητής εμβαθύνει στη σκέψη του Ηράκλειτου, έγραφα: “Ο Λόγος του ποιητή εργάζεται το Αγαθόν Ήμαρ και μεταρσιώνεται με τον στοχασμό πέρα από το υπαρκτό, το απτό και το φαινομενικό, σαν μια προφητεία για τον υπερβατικό και ιστορικό χρόνο του μέλλοντος…”.
Και αμέσως μετά ένα ποίημα: “…Ώ! Σώκρατες! Ο λόγος σου αποκούμπι τού λόγου μου, η σκέψη σου χάρτης γραφής της σκέψης σου…”, κι ακόμη: “…Επίκουρέ μου! Και βέβαια με επικουρεί το πώς ο θάνατος ούκ έστιν προς ημάς… Όμως, γιατί σαν σκέπτομαι τού θανάτου μου την ώρα τρέμω σαν φύλλο ξηραμένο;…”.
Εδώ η Ποίηση θρέφεται απ’ τη Φιλοσοφία και η Φιλοσοφία εναγκαλίζεται την Ποίηση, σε μια σχέση αρμονική όσο και προαιώνια..
Τού Σωκράτη ο “έλεγχος”, του Ηράκλειτου η αναζήτηση του εαυτού και του Επίκουρου η “τετραφάρμακος” φιλοσοφία περί Θανάτου, Θεού, Αγαθού και Δεινού είναι η ραχοκοκαλιά όπου στηρίζεται και νευρώνεται η σάρκα της ποιητικής συλλογής του Νίκου Ποταμίτη.
Δεν υπάρχουν σύμβολα και κρυμμένα νοήματα στη γραφή του ποιητή μας. Το σώμα της έμπνευσης, απτό και γοργοεπήκοο, κανοναρχεί τη μνήμη, τη νοσταλγία, και ορθοτομεί το συναίσθημα.
Έχω ξαναμιλήσει για τη γλώσσα του Ν.Π, μια γλώσσα ολοκάθαρη, ελληνικότατη, με αφοσίωση ακατάλυτη στην ιστορική ορθογραφία και στην πολυτονική γραφή.
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω, απαγγέλω ηχηρά καλύτερα τους παρακάτω στίχους και στέκομαι έκθαμβος μπροστά στη χαρά των λέξεων, στο χρώμα των φθόγγων και στη δύναμη των επιθέτων που συναντώ… (αντιγράφω ολόκληρο το ποίημα). “… Της Ακαρνανίας μας μέγα καύχημα και κλέος! Εισέρχομαι στο ναό τού λόγου σου, κρατώντας τού μύθου μας εικόνες κι εξέρχομαι γυμνός κι επίμονος επαίτης, αναζητώντας ατραπούς προς ξέφωτα, που μόνο τ’ αγριολούλουδα τον κόσμο μάς ορίζουν…”.
Η λέξη τού Ποταμίτη είναι βασιλοπρεπής, χωρίς συμβολισμούς, μόνο ρεαλιστικές εικόνες, λαμπρυνόμενη από ψαλμούς της αγέραστης μνήμης!
Ο αφαιρετικός του λόγος χάρισμα και θείο δώρο, όπως σε όλους τους γεννημένους ποιητές…
“… Μελάνι μου το δάκρυ μου και στην άκρη τής πέννας μου ο Έλλην λόγος…”.
Το επίθετο στην ποίηση του Ν.Π. είναι ακριβοζυγισμένο, έτσι που αναδεικνύει το ουσιαστικό που προσδιορίζει σε χρυσαυγές φωταγώγημα.
Ο παρακάτω στίχος δείχνει καθαρά την καταγωγή της ποιητικής του φλέβας: “… ό,τι κι άν ψάλλω απλά μόνο ψελλίσματα για το κύμα τής Ιθάκης μου, για το θρόισμα της ροδιάς μου, για τ’ αγγίγματα τής μνήμης…”.
Ο “Διαλεγόμενος” είναι μια ποίηση ευγενική, με ρίζα ευγενή. Γεμάτη από θυμιάματα και ιριδισμούς, μεγαλύνει τις έννοιες, τις κάνει ανθρωποκεντρικές, ψυχογραφεί τα πρόσωπα, εξανίσταται στην ενδοσκόπηση: “… κι εσύ, κρεμάμενος ασκός στη δίνη τών ανέμων, χωρίς ασπίδα προσώπου…”.
Δεν μπορείς αλλιώς ν’ αφουγκραστείς την καρδιά τής Ποίησης, παρά μόνο με ευλάβεια και ιερή σιωπή!… “…εναλασσόμενα προσωπεία στην σκέψη, στην πράξη στην ελπίδα κι άς τα πάντα ρεί κατά χρεών ώς ο λόγος μας ορίζει…”.
Ποίηση στεφανούμενη χάριτος!
Τέχνη αριστοβάθμια!
Αντώνης Χρ. Περδικούλης
Φεβρουάριος 2025
