Ανακωχή του Μούδρου (17/30-10-1918): Η απαρχή της Μικρασιατικής τραγωδίας
Της Ρένιας Παντρά, Απόφοιτης Διεθνών Σχέσεων & Οργανισμών
Ο Α’ Παγκόσμιος (1914-1918) έληξε με τη νίκη των δυνάμεων της Αντάντ ενάντια στις Κεντρικές αυτοκρατορίες (Γερμανία-Αυστρουγγαρία) και τους συμμάχους των, που για την περιοχή μας ήταν η Βουλγαρία και η Οθ. Αυτοκρατορία. Η χώρα μας είχε την ατυχή τύχη σε εκείνη την περίοδο ν’ αποτελεί τον τέταρτο εταίρο της Αντάντ (οι άλλοι τρεις ήταν η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία) και να ανήκει στους νικητές του πολέμου αυτού, οπότε και πίστεψαν σχεδόν οι πάντες ότι, με τη βοήθεια των εταίρων μας, θα υλοποιήσουμε, επιτέλους, την Μεγάλη Ιδέα…
Κούνια, βέβαια, που μας κούναγε όλους μας! (Λαό, βασιλιάδες, πρίγκηπες, στρατιωτικούς και πολιτικούς). Οι σύμμαχοί μας Αγγλογάλλοι και Ιταλοί βρέθηκαν στη Μεσόγειο για την ενίσχυση των δικών τους συμφερόντων. Έπρεπε:
– Να δηλώσουν την παρουσία τους μπροστά στον Αμερικάνικο 6o στόλο, που εγκαταστάθηκε απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα στη Μεσόγειο, για να μην ξανά φύγει ποτέ πια από εδώ.
– Να εμποδίσουν τους σοβιετικούς να βρουν πέρασμα απ’ τα στενά του Ελλησπόντου, που σε λίγο θα τα καταλάβουν οι σύμμαχοι.
– Να διαμελίσουν την ηττημένη πλέον Οθ. Αυτοκρατορία.
– Να καταλάβουν στη Μ. Ασία τα στρατηγικά σημεία που τους ενδιαφέρουν.
Και ενώ το Σεπτέμβρη του 1918 έληξε ο πόλεμος με την παράδοση και της Βουλγαρίας, οι Άγγλοι προσπαθούν να υπερισχύσουν διπλωματικά και στρατηγικά με κόστος… αίμα ελληνικό! Ήθελαν δηλαδή στρατό για να τους καλύπτει από τις επικείμενες αντιδράσεις των Τούρκων εθνικιστών του Κεμάλ, και όταν ξεκαθαρίσουν το τοπίο, τότε να δέσουν την κυριαρχία τους με συνθήκη, μιας και το “Χρυσόμαλλο δέρας” με μαύρο πλέον το μαλλί του βόσκει πια στην περιοχή της Μοσούλης και ο δράκος (Τούρκοι εθνικιστές) είναι πανέτοιμος να το υπερασπιστεί κόβοντας κεφάλια. Για αυτό λοιπόν και θα δώσουν την άδεια στον ελληνικό στρατό να περάσει στην Μικρασιατική περιοχή και να ξεκινήσει τις επιχειρήσεις του. Οι Γάλλοι δε και οι Ιταλοί έβλεπαν το στρατό μας με μισό μάτι δίπλα τους… Όπως πάντα μια απ’ τα ίδια!
Μ’ αυτά τα πονηρά σχέδια οι Δυτικοί σύμμαχοι έφτασαν τον Οκτώβρη του 1918 στο λιμάνι Μούδρος της Λήμνου με το Βρετανικό πλοίο “Αγαμέμνων”. Κι αφού θεώρησαν τον Σουλτάνο αιχμάλωτο των συμμάχων στην Πόλη, κάλεσαν Τουρκική αντιπροσωπεία, για να υπαγορεύσουν τους όρους ανακωχής, στην ουσία υποταγής της Οθ. Αυτοκρατορίας στην Αντάντ! Οι Έλληνες τι έκαναν; Πήγαν κι αυτοί μαζί με τα κεφάλια τους φουσκωμένα με τον κούφιο αέρα της Μεγάλης Ιδέας, η οποία τελικά ναυάγησε στα παράλια της Σμύρνης.
Η συνάντηση έγινε πάνω στο πλοίο “Αγαμέμνων” στις 17/30 Οκτωβρίου του 1918 και την επόμενη μέρα υπογράφηκε. Δηλαδή η Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι πλέον αιχμάλωτη των συμμάχων. Και λογικά ο κάθε σύμμαχος πρέπει να διεκδικήσει στο έδαφός της τα συμφέροντά του, καθώς σε λίγο θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνη. Άλλωστε οι ίδιοι οι σύμμαχοί μας προπαγανδιστικά διατυμπανίζουν ότι την Οθ. Αυτοκρατορία τη δικαιούνται πλέον οι κληρονόμοι της! Δηλαδή: Τούρκοι, Έλληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι, Κούρδοι, Σύροι, Άραβες… Αλλά το τι θα συμβεί σε λίγο είναι αλλουνού παπά Ευαγγέλιο. Κι είμαστε ακόμα στο 1918. Τα μαύρα σύννεφα, που έρχονται για την Ελλάδα, μόνο οι Έλληνες δεν τα βλέπουν.
Μετά την υπογραφή θα ξεκινήσουν στο συμβούλιο των “τεσσάρων Μεγάλων” (Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αμερικάνοι) οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνη. Και συνάμα θα εξεταστούν και τα υπομνήματα με τις διεκδικήσεις των κληρονόμων της αυτοκρατορίας. Ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος θα υποβάλει το υπόμνημά του στα τέλη Δεκέμβρη του 1918. Και ναι μεν οι διεκδικήσεις του είναι και μετρημένες και λογικές και εφικτές, αλλά τα σχέδια των Άγγλων είναι άλλα και η φιλοαγγλική πολιτική του Βενιζέλου δεν τον αφήνει να δει και να “διαβάσει” τα Βρετανικά σχέδια.
Μένουμε προς το παρόν στην υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου την οποία αποδέχτηκε η Σουλτανική κυβέρνηση. Όμως: η ψυχή του εθνικιστικού κινήματος των Νεότουρκων, ο Μουσταφά Κεμάλ, δεν εννοεί να αποδεχθεί την ανακωχή και θα ξεσηκωθεί να την ανατρέψει. Αν και εκλέχτηκε βουλευτής, εντούτοις δεν παρουσιάστηκε στην Εθνοσυνέλευση και οργανώθηκε πίσω από την Άγκυρα ξεσηκώνοντας τους Τούρκους εθνικιστές με το σύνθημα “Η Τουρκία στους Τούρκους”. Κι είμαστε ακόμα στην αρχή. Η τραγωδία για τους Έλληνες τώρα αρχίζει.
Κι όταν τον Μάη του 1919 η Ελλάδα θα στείλει στρατό και θα καταλάβει τη Σμύρνη και θα προχωρήσει στην ενδοχώρα (θα αποδειχτεί όμως ότι προχωρούσε δίχως περίσκεψη και δίχως στρατηγική ίσια στον όλεθρο). Ήδη ο Ελληνικός στόλος μαζί με τον συμμαχικό πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη.
Από τα 22 σημεία που αναγκάστηκε να υπογράψει η Σουλτανική Κυβέρνηση εμάς μας ενδιαφέρουν πιο πολύ αυτά που αφορούσαν στην παράδοση του Τουρκικού στρατού και του οπλισμού, στην αποστρατικοποίηση της Τουρκίας και στην παράδοση των φρουρίων στους συμμάχους. Και βεβαίως η κατάληψη στρατηγικών θέσεων, μια και οι Έλληνες είχαν ρίζες προαιώνιες στη Μ. Ασία και ήρθαν να τις ενισχύσουν. Το άνοιγμα των στενών και η παράδοση των αιχμαλώτων αφορούσε την Αγγλική πολιτική. Και ο Κεμάλ με φοβερή στρατηγική άρχισε να ξεκαθαρίζει σιγά σιγά την κατάσταση, ώσπου να επικεντρώσει τον στόχο του στον κυριότερο εχθρό, που στη φάση εκείνη ήταν οι Έλληνες. Έχουμε πολλά να δούμε…
