Γυναίκες στην Επανάσταση του ’21
Της Ρένιας Παντρά,
Απόφοιτη Διεθνών Σχέσεων & Οργανισμών
Δυστυχώς η Ελληνική Ιστορία σχετικά με την Επανάσταση του ’21 φρόντισε να διασώσει μόνο άντρες ήρωες – απελευθερωτές, κι από αυτούς πάλι φρόντισε σε αρκετούς πατριώτες αγνούς να κολλήσει τη ρετσινιά του προδότη, ενώ αρκετούς απ’ τους προδότες τους περιέβαλε με το λαμπρό φωτοστέφανο του ήρωα. Χώρια απ’ το ότι το κατεστημένο δολοφόνησε αρκετούς από εκείνους που με το αίμα τους έβγαλαν την Ελλάδα από το χάος, για να την κάνουν κράτος. Κι ανάμεσα σ’ όλα αυτά προβάλλει αχνά και δύο γυναικείες μορφές, Μπουμπουλίνα – Μαντώ Μαυρογένους, για τις οποίες οι νεοέλληνες μονάχα συγκεχυμένες και θολές πληροφορίες έχουμε. Το ποια ήταν η δράση της καθεμιάς, μάλλον έμεινε προνόμιο των ειδικών στην Ιστορία να το γνωρίζουν.
Όμως: Δεν ήταν οι μόνες που έπαιξαν ενεργό ρόλο στην Επανάσταση. Είναι και τόσες άλλες ακόμα στις οποίες δυστυχώς ο χρόνος πέταξε πάνω τους τον πέπλο της αφάνειας. Και με την ευκαιρία αναφέρομαι στις εξής:
α) Ακρίβω Τσαρλαμπά και Ελένη Καρέλη. Πρόκειται για τη μάνα και τη σύζυγο του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Για να μην μακρηγορώ για αυτές, αρκετά κατατοπιστικά στοιχεία βρίσκει κανείς στο βιβλίο του Οδ. Β. Τσιντζιράκου “Οδυσσεύς Ανδρούτσος, τραγωδία δίχως κάθαρση”.
β) Η νεαρή Καλόγρια Μαργαρίτα. Τη γνώρισε πριν ακόμα γίνει μοναχή ο εν χηρεία διάγων Θ. Κολοκοτρώνης και την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα! Την ξαναείδε όταν το 1825 φυλακίστηκε ως προδότης της Πατρίδας στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα. Κι όταν ο στρατηγός αποφυλακίστηκε, πήρε μαζί του και την Μαργαρίτα, την οποία έκανε σύντροφό του στο εξής και βοηθό του σε κάθε του ενέργεια. Δεν την παντρεύτηκε, απέκτησε όμως μαζί της ένα γιο, τον οποίο ονόμασε Πάνο σε ανάμνηση του πρωτότοκου γιου του που δολοφονήθηκε απ’ την κλίκα του Κωλέττη το 1824, και το παιδί αυτό το αναγνώρισε νομίμως.
γ) Ζαμπιά Κολοκοτρώνη. Πρόκειται για τη γριά μάνα του Θεοδώρου. Αυτή, παρά τα γεροντάματά της, όταν το 1820 πέθανε η νύφη της, Κατερίνα (γυναίκα του Θεοδώρου) στάθηκε δίπλα στον στρατηγό στυλοβάτης της οικογένειας και ανάθρεψε τα μικρότερα παιδιά του, ενώ τον στήριξε, όταν έχασε τον Πάνο.
δ) Μόσχω Τζαβέλαινα. Μέλος κι αυτή της μεγάλης φάρας των Τζαβελαίων στο Σούλι. Και κάθε φορά που ο Αλή έκανε έφοδο, αυτή ξεσήκωνε τις γυναίκες Σουλιώτισσες που με τα όπλα στα χέρια ως μαινάδες κυνηγούσαν και τρομοκρατούσαν τον στρατό του τυράννου.
ε) Ρωξάνδρα Στούρτζα. Το άγνωστο πρότυπο Ελληνίδας γυναίκας της διασποράς. Για την ηρωίδα αυτή χρειαζόμαστε ειδικό δημοσίευμα. Για την ώρα σημειώνουμε μόνο τούτο: Υπήρξε εφόρου ζωής της ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Ιωάννη Καποδίστρια. Βοήθησε την Ελλάδα όσο αυτοί που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Στην Ελλάδα όμως δεν ήρθε ποτέ της.
στ) Μαριώ (ή Ζαφείρης). Ειλικρινά η περίπτωσή της φαντάζει παραμύθι. Ήταν μια πανέμορφη κοπέλα, Τουρκάλα, προφανώς από αρχοντική γενιά κατά πως σημειώνει ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, η οποία κατά την άλωση της Τριπολιτσάς, τον Σεπτέμβρη του 1821, βρίσκονταν μέσα στο τείχος. Κατά μια ανεπιβεβαίωτη πληροφορία, όσο ζούσε στην Τριπολιτσά τη φώναζαν Ζαφείρω. Αιχμαλωτίστηκε όμως κατά την άλωση και πουλήθηκε ως δούλα.
Και συνέχισε να ζη περί την Τριπολιτσά. Τότε φαίνεται έγινε Χριστιανή, βαφτίστηκε και πήρε το όνομα Μαριώ. Αν και Τουρκάλα στην καταγωγή, μέσα στην καρδιά της κρατούσε την Ελλάδα κι οραματίζονταν τη λευτεριά της.
Κατά τρόπο μυθιστορηματικό η Μαριώ βρέθηκε κοντά στον Καραϊσκάκη. Την άνοιξη του 1825, όταν ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ Πασάς λεηλάτησε την Πελοπόννησο, οι Ρουμελιώτες οπλαρχηγοί έφευγαν απ’ τον Μοριά, επειδή έμαθαν ότι ο Κιουταχής στοχεύει να υποδουλώσει ξανά τη Στερεά Ελλάδα. Μαζί τους και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Κι όταν η Μαριώ αντίκρυσε τον Έλληνα Πολέμαρχο, τον πλησίασε και του ζήτησε να την πάρει μαζί του. Αυτός δίχως δεύτερη σκέψη την ανέβασε στο άλογο και την έφερε μαζί του στη Ρούμελη κάνοντάς την ταυτόχρονα υπασπιστή του!
Της έδωσε όπλο, πιστόλες, της φόρεσε αντρικά ρούχα, τη φώναζε Ζαφείρη και τη θεωρούσε πρωτοπαλίκαρό του. Έγιναν πια αχώριστοι μέρα και νύχτα. Στο στρατόπεδο, στις εκστρατείες, στις μάχες. Και κάθε φορά που ο στρατηγός καίγονταν στον πυρετό του λόγω της φυματίωσης που τον βασάνιζε, η Μαριώ στέκονταν άγρυπνη, μέσα κι έξω απ’ τη σκηνή και πάσχιζε να τον αναστήσει.
Και μόλις τέλειωνε κάποια μάχη, πρώτη της δουλειά ήταν να φτιάξει τον καφέ του στρατηγού! Και κάθονταν δίπλα του και κουβέντιαζαν τα της μάχης. Την πήρε μαζί του κι όταν το φθινόπωρο του 1825 πήγε στο νησάκι Κάλαμος στο Ιόνιο για να δει τη γυναίκα του, Γκόλφω, και τις δύο κόρες του, Πηνελόπη και Ελένη. Εκεί η Μαριώ ντυμένη άντρας άρχισε να πειράζει τις δύο νεαρές υπηρέτριες της Γκόλφως. Τις φιλούσε, τις γαργαλούσε τις τσιμπούσε. Εκείνες παραπονέθηκαν στη Γκόλφω, που έτρεξε ν’ αναφέρει το συμβάν στον στρατηγό, για να επιπλήξει τον… μπερμπάντη. Κι όταν αυτός ζήτησε να του φέρουν τον ταραξία, και είδε ποιος ήταν, έσκασε στα γέλια, πράγμα που εξόργισε την Γκόλφω, σαν διαπίστωσε πως ο άντρας της έφερνε μαζί του άλλη γυναίκα! Του έκανε μάλιστα αρκετές σκηνές. Εκείνος εθισμένος στα χοντρά του αστεία της είπε: έχω, μωρή και για τα σένα…
Σε 9 μήνες γεννήθηκε ο γιό του Σπύρος… Η Μαριώ, τέλος, του έκλεισε τα μάτια, όταν ο στρατηγός δολοφονήθηκε στο Φάληρο τον Απρίλη του 1827. Στη διαθήκη του της άφησε 4.000 γρόσια…
